Engelli Erişilebilirlik Belgesi ile ilgili olarak, uluslararası düzeyde ve Avrupa Birliği (AB) içinde belirli anlaşmalar ve düzenlemeler bulunmaktadır. Bu anlaşmalar, engelli bireylerin yaşam alanlarında eşit haklara sahip olmalarını sağlamak amacıyla oluşturulmuş ve dünya çapında kabul edilen erişilebilirlik standartlarını belirlemektedir. Avrupa Birliği, engelli erişilebilirliği konusunda belirli yasal çerçevelere sahiptir ve üye ülkelerinin bu standartlara uyum sağlamasını teşvik eder. Uluslararası düzeyde de bu tür erişilebilirlik standartları bulunmaktadır.
1. Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi (CRPD)
Birleşmiş Milletler, Engelli Hakları Sözleşmesi (CRPD)'ni 2006 yılında kabul etmiştir. Bu sözleşme, engelli bireylerin temel haklarının korunmasını, eşit fırsatlar elde etmelerini ve bağımsız yaşamalarını sağlamak için küresel bir çerçeve sunmaktadır. Bu sözleşme, imzalayan ülkelerin engelli bireylerin yaşam alanlarını daha erişilebilir hâle getirmeyi taahhüt etmelerini sağlar. Türkiye, 2009 yılında bu sözleşmeyi onaylamış ve engelli bireylerin haklarını korumak adına çeşitli düzenlemeler yapmıştır.
Engelli Hakları Sözleşmesi, engelli bireylerin fiziksel çevreye, ulaşım araçlarına ve bilgiye eşit erişim hakkına sahip olmalarını garanti eder. Bu sözleşme, uluslararası düzeyde engelli erişilebilirliği ile ilgili bir dizi düzenlemeyi ortaya koyar ve ülkeleri engelli bireylerin erişilebilirlik hakkına saygı göstermeye zorlar. Bu çerçevede, Engelli Erişilebilirlik Belgesi, bu hakların yerel düzeyde uygulanmasını tescilleyen bir belge olarak önem kazanır.
2. Avrupa Birliği Erişilebilirlik Direktifi
Avrupa Birliği, engelli bireylerin yaşam alanlarında eşit fırsatlar sağlamak için 2019 yılında Erişilebilirlik Direktifi (EU Accessibility Act)'ni kabul etmiştir. Bu direktif, Avrupa'daki tüm ülkelerde engelli bireylerin toplu taşımadan, dijital hizmetlere, kamusal alanlardan özel sektöre kadar çeşitli hizmetlere erişimini sağlamayı amaçlar.
Avrupa Birliği Erişilebilirlik Direktifi'nin Ana Hedefleri:
- Engelli bireylerin kamu hizmetlerine, ulaşım araçlarına ve dijital platformlara erişimlerini sağlamaktır.
- Üye devletlere, engelli bireyler için erişilebilir yapılar tasarlama yükümlülüğü getirmek.
- Toplumun her kesiminde engelli bireylerin eşit fırsatlar elde etmesini sağlamak.
Engelli Erişilebilirlik Belgesi, AB direktiflerinin uygulanmasını sağlayan ve yerel yönetimler tarafından denetlenen bir belgedir. Avrupa'daki yapılar, engelli bireylerin erişebilmesi için gerekli tüm düzenlemeleri yapmak zorundadır. Türkiye de, AB ile uyumlu bir erişilebilirlik yönetmeliği oluşturmuş ve engelli erişilebilirliği için benzer düzenlemeler yapmaktadır. Bu da, Türkiye'deki Engelli Erişilebilirlik Belgesi'nin Avrupa çapındaki standartlarla uyumlu olduğunu gösterir.
3. Avrupa Sosyal Şartı ve Erişilebilirlik
Avrupa Sosyal Şartı, Avrupa Konseyi tarafından kabul edilen ve Avrupa ülkelerinin, sosyal ve ekonomik haklara saygı göstermelerini sağlamak için oluşturulmuş bir belgedir. Bu belge, engelli bireylerin yaşamlarını daha erişilebilir hâle getirmeyi amaçlayan düzenlemeleri içerir. Avrupa Sosyal Şartı, Avrupa ülkelerini engelli bireyler için daha kapsayıcı ve erişilebilir bir ortam yaratmaya yönlendirir. Engelli Erişilebilirlik Belgesi, bu bağlamda, ilgili ülkelerin sosyal eşitlik ve erişilebilirlik yükümlülüklerini yerine getirdiğini belgeleyen bir araçtır.
4. ISO 21542:2011 - Uluslararası Erişilebilirlik Standartları
Dünya çapında, ISO 21542:2011 gibi uluslararası standartlar, binaların engelli erişilebilirliği ile ilgili kuralları belirler. Bu standart, bir yapının engelli bireylerin kullanımına uygun olup olmadığını değerlendiren bir kılavuz sağlar. Avrupa Birliği'nde ve dünya genelinde kabul gören bu standartlar, Engelli Erişilebilirlik Belgesi'nin uluslararası alandaki geçerliliğini artırır.
5. Uluslararası Çapta Uyumluluk ve Türkiye
Türkiye, Avrupa Birliği'ne uyum sürecinde engelli erişilebilirliği konusunda önemli adımlar atmıştır. Türkiye'nin Engelli Erişilebilirlik Belgesi, AB Erişilebilirlik Direktifi ve Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi'ne paralel olarak geliştirilmiştir. Türkiye'deki mevzuat, engelli bireylerin yaşam alanlarını erişilebilir hâle getirmek için gerekli düzenlemeleri zorunlu kılmaktadır.
6. Sonuç ve Önemi
Uluslararası alanda ve Avrupa Birliği içinde kabul gören erişilebilirlik düzenlemeleri, engelli bireylerin toplumda eşit haklara sahip olmalarını sağlamak için büyük bir önem taşır. Engelli Erişilebilirlik Belgesi, sadece yerel düzeyde bir gereklilik değil, aynı zamanda uluslararası standartlarla uyumlu bir düzenlemedir. Bu belge, hem yasal uyumu sağlar hem de engelli bireylerin toplumsal yaşama daha kolay katılabilmelerine olanak tanır.
Sonuç olarak, Engelli Erişilebilirlik Belgesi Türkiye'nin uluslararası erişilebilirlik standartlarına uyum sağladığını gösterir ve engelli bireylerin toplumsal hayata katılmalarını kolaylaştırır. Bu belge, Avrupa Birliği ile uyumlu düzenlemeler sayesinde, Türkiye'deki binaların da uluslararası arenada kabul edilen erişilebilirlik koşullarına uygun olduğunu tesciller.
