Engelli bireyler, toplumun ayrılmaz bir parçasıdır ve herkes gibi temel haklara sahiptir. Bu haklara ulaşabilmeleri için fiziksel ve dijital alanlarda eşit koşulların sağlanması gerekir. İşte bu nedenle engelli erişilebilirlik sadece bir tercih değil; yasal, toplumsal ve ahlaki bir zorunluluktur.

Erişilebilirliğin Zorunlu Olmasının Temel Nedenleri

1. İnsan Hakları Gereği

Erişilebilirlik, temel bir insan hakkıdır. Bir bireyin engeli olması, kamusal yaşamdan, eğitimden, çalışmaktan ya da seyahat etmekten mahrum kalmasını gerektirmez. Tüm bireylerin onurlu bir yaşam sürme hakkı vardır ve bu hak ancak erişilebilirlikle sağlanabilir.

2. Yasal Düzenlemeler

Türkiye’de Yasal Zemin:

• 5378 Sayılı Engelliler Hakkında Kanun, kamuya açık tüm alanlarda erişilebilirliğin sağlanmasını zorunlu kılar.
• Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği ile denetimler yapılmakta ve uygunsuzluklar için yaptırımlar uygulanmaktadır.

Uluslararası Hukuk:

• Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi (UNCRPD), Türkiye'nin de taraf olduğu bir anlaşmadır ve ülkelerden erişilebilirlik düzenlemelerini zorunlu kılar.
• Avrupa Birliği Direktifleri, erişilebilir dijital hizmetlerin kamu kurumları için zorunlu hale getirilmesini şart koşar.

3. Toplumsal Katılımın Artırılması

Erişilebilirlik, bireyin topluma katılımını sağlar. Engelli bireylerin okula gitmesi, çalışması, sinemaya ya da alışverişe gitmesi, oy kullanması gibi hakları ancak erişim olanakları varsa mümkündür.

Erişilebilir olmayan bir toplum, engelli bireyleri görünmez hale getirir. Oysa erişim hakkı, bireyin toplumda aktif rol üstlenmesini ve üretken olmasını sağlar.

4. Ayrımcılığın Önlenmesi

Erişilebilirliğin sağlanmaması, dolaylı bir ayrımcılık biçimidir. Örneğin bir bina sadece merdivenle ulaşılabiliyorsa, tekerlekli sandalye kullanan biri bu binaya giremez. Bu da o kişinin o binada sunulan hizmetten yararlanamaması anlamına gelir.

Bu tür eşitsizliklerin önüne geçmek için erişilebilirlik uygulamaları ayrımcılıkla mücadelede etkili bir araçtır.

5. Sürdürülebilirlik ve Kapsayıcı Tasarım İlkeleri

Modern şehircilik, mimarlık ve yazılım alanlarında evrensel tasarım ilkeleri benimsenmiştir. Bu ilkeler, herkesin aynı altyapıyı eşit şekilde kullanabilmesini hedefler. Erişilebilirlik, sadece engelli bireyler için değil; yaşlılar, hamileler, çocuklu aileler, geçici rahatsızlığı olan bireyler gibi birçok kişi için de kolaylık sağlar.

Zorunlu kılınmasının nedeni, kapsayıcı bir toplum yapısının oluşturulmasıdır.

Erişilebilirliğin Olmadığı Bir Ortamda Ne Olur?

• Eğitimden kopmalar artar
• Engelli istihdamı azalır
• Kamu hizmetlerine erişim düşer
• Sosyal izolasyon yaygınlaşır
• Hukuki yaptırımlar uygulanır

Sonuç

Engelli erişilebilirlik, lütuf değil; hak temelli bir sorumluluktur. Yasalara uymak, birey haklarına saygı göstermek ve toplumun her kesimine hizmet edebilmek için erişilebilirliğin her alanda uygulanması zorunludur.

Binalarınızda, projelerinizde veya dijital altyapınızda erişilebilirlik standartlarını karşılamak için danışmanlık, projelendirme ve uygulama hizmeti sunuyoruz. Uzman kadromuzla çözüm üretmek için buradayız.