Toplumun her bireyinin eşit haklara sahip olduğu düşüncesinden hareketle geliştirilen engelli erişilebilirlik, engelli bireylerin günlük yaşamda bağımsızca hareket edebilmelerini ve toplumsal yaşama etkin şekilde katılabilmelerini amaçlar. Bu erişim hakkı yalnızca fiziksel yapılarla sınırlı kalmaz; dijital ortamlardan ulaşıma, kamu hizmetlerinden özel sektöre kadar geniş bir alanı kapsar.
Engelli Erişilebilirlik Tanımı
Engelli erişilebilirlik, bir bireyin fiziksel, görsel, işitsel ya da zihinsel bir engeli olsa dahi, bir mekâna, hizmete ya da dijital içeriğe başkalarına ihtiyaç duymadan erişebilmesi anlamına gelir.
Bu kapsamda yapılan düzenlemeler; mimari, dijital, ulaşım, iletişim ve sosyal hizmet alanlarını içerir. Erişilebilirlik yalnızca kolaylık değil; aynı zamanda insan onuruna yakışır bir yaşamın temel şartıdır.
Uygulama Alanları
1. Fiziksel Mekânlarda Erişilebilirlik
- Rampalar, engelli otoparkları, geniş kapılar
- Asansör sistemleri ve braille yazılı yönlendirmeler
- Erişilebilir tuvalet ve lavabolar
- Oturma alanlarının uygun yükseklikte ve düz zeminde planlanması
2. Dijital Ortamlarda Erişilebilirlik
- Ekran okuyuculara uygun web tasarımı
- Alternatif metin (alt text) kullanımı
- Klavye ile gezinmeye izin veren arayüzler
- Renk körlüğü ve düşük görme için kontrast ve boyut seçenekleri
3. Toplu Taşıma ve Ulaşım
- Alçak tabanlı otobüsler, tekerlekli sandalye rampaları
- Duraklarda sesli ve görsel anons sistemleri
- Asansörlü metro girişleri
4. İletişim ve Eğitimde Erişilebilirlik
- İşaret dili tercümanları
- Altyazılı video içerikleri
- Sesli kitaplar ve kolay okuma formatları
- Erişilebilir sınav sistemleri ve sınıf düzenlemeleri
Engelli Erişilebilirliğin Önemi
1. Bağımsız Yaşam Hakkı
Engelli bireylerin dışarıdan yardım almadan işlerini yapabilmesi, psikolojik ve sosyal olarak özgüvenlerini artırır. Bu da toplumda daha aktif roller üstlenmelerini sağlar.
2. Toplumsal Katılım
Erişilebilirlik; eğitime, iş hayatına, sosyal etkinliklere ve kamu hizmetlerine erişimi kolaylaştırarak, bireylerin toplumla bütünleşmesini sağlar.
3. Yasal Zorunluluklar
Türkiye’de 5378 Sayılı Engelliler Hakkında Kanun, kamuya açık her yapının ve hizmetin erişilebilir olması gerektiğini belirtmektedir. Erişilebilirlik uygulamaları aynı zamanda Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi kapsamında da uluslararası bir yükümlülüktür.
Sadece Engelli Bireyler İçin mi?
Hayır. Erişilebilirlik:
- Yaşlılar
- Bebek arabası kullanan ebeveynler
- Geçici fiziksel engeli olanlar (örneğin kolu alçıda olan bireyler)
- Kronik rahatsızlık yaşayan bireyler için de hayatı kolaylaştırır.
Bu nedenle engelli erişilebilirlik çözümleri aslında herkes için daha yaşanabilir bir ortam sunar.
Örnek Uygulamalar
- Otel odalarındaki erişilebilir banyo ve duş sistemleri
- Belediyelerde görme engelliler için sesli yönlendirme sistemleri
- Web sitelerinde görsel içeriklere alternatif açıklamalar
- AVM girişlerinde rampa ve kaymaz zemin uygulamaları
Sonuç
Engelli erişilebilirlik, insan haklarına saygılı, kapsayıcı ve sürdürülebilir bir toplum inşa etmenin temel taşlarından biridir. Bu alandaki çalışmalar yalnızca bir kesime değil, tüm topluma fayda sağlar.
Kurumunuz için erişilebilirlik danışmanlığı, projelendirme ve uygulama hizmetlerine ihtiyacınız varsa, uzman ekibimizle yanınızdayız. Herkes için erişilebilir bir dünya mümkün!
